Dom Stefana Gancarczyka z 1910 roku. Autor zdjęcia: Paweł Schmidt
Skansen im. Józefa Żaka w Zawoi Markowej
Skansen Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im J. Żaka w Zawoi Markowej na Markowej Roli – założony i prowadzony przez Oddział PTTK Ziemi Babiogórskiej w Suchej Beskidzkiej. Skansen prezentuje tradycyjne budownictwo Babiogórców.
explore , 34-222 Zawoja Markowa
Skansen tworzą trzy zagrody jednobudynkowe – z lat 1900, 1910 i 1802-15, kuźnia, spichlerzyk i kapliczka. Ekspozycja etnograficzna mieści się w chacie z lat 1802-1815. Do momentu przeniesienia w 1987 roku, funkcjonowała ona jako dom z kurnym piecem. Stanowi typowy przykład tutejszego budownictwa z początków ubiegłego stulecia. Budynek z 1900 roku zawiera ekspozycję poświęconą historii turystyki babiogórskiej, a przebudowany budynek z 1910 roku pełni funkcję sali konferencyjnej i pokoi gościnnych.
Budowę i organizację Skansenu na Markowych Rówienkach rozpoczęto 13 lipca 1973r. kiedy to Oddział PTTK „Ziemi Babiogórskiej” w Suchej Beskidzkiej przeprowadził transakcję kupna gruntu rolnego oraz znajdującego się na nim drewnianego domu wybudowanego w 1920r. Dom ten należał do Franciszka Kudzi. W imieniu PTTK wystąpił ówczesny Prezes Józef Żak – inicjator założenia Skansenu. W 1986 roku został zakupiony i przeniesiony dom Stefana Gancarczyka z 1910r. Dom ten został przeniesiony z sąsiedniej parceli. We wnętrzu tego domu urządzono salę obrad i dwie sypialnie z dziesięcioma łóżkami na potrzeby PTTK i ich gości.
Obecnie w sali obrad można napić się coś ciepłego i posiedzieć sobie we wnętrzu góralskiej chałupy przy ciepłym kamiennym piecu. Kolejnym i jednocześnie najstarszym oraz najcenniejszym budynkiem jest „kurna chałupa” z 1840 roku wykupiona w 1987r i przeniesiona z Zawoi Budzonie. Dom ten należał do Stopiaków, a został wykupiony od ostatnich właścicieli Państwa Solowskich, którzy przekazali nieodpłatnie na rzecz skansenu wyposażanie domu. Ostatnimi budynkami, jakie trafiły do Skansenu, była kuźnia i piwniczka ze spichlerzem. Oba te obiekty są z początku XX w.
Skansen w miesiącach zimowych jest nieczynny, jednak istnieje możliwość zwiedzania go przez grupy po wcześniejszym umówieniu terminu. Opiekunem skansenu jest Babiogórskie Centrum im. dr Urszuli Janickiej-Krzywdy w Zawoi.
Więcej informacji dotyczących zwiedzania i rezerwacji terminów można uzyskać pod numerem telefonu 33 8775 066 lub 519 150 571.