Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej

Historia Usiłując ocalić od zagłady kulturę, język, tradycję, relikty budownictwa i wszelkie ocalałe pozostałości historii, 17 sierpnia 1968 roku Teodor Gocz – mieszkaniec Zyndranowej , wraz z pomocą grona społecznych działaczy łemkowskich, urządził w rodzinnej zagrodzie Izbę Pamiątek Kultury Łemkowskiej. Celem inicjatywy było upamiętnienie wysiedleń ludności łemkowskiej – zachowanie o nich pamięci, o ich tradycjach i kulturze w tym miejscu. Przez wiele lat gromadzono przedmioty związane z historią Łemków, zmagano się z nieżyczliwością władz, przeżywano porażki i upokorzenia (m.in. wysadzenie pomnika postawionego ku czci poległych w II wojnie światowej).

Dzięki uporowi, determinacji i ofiarności Teodora Gocza oraz społeczności łemkowskiej Izba Pamiątek przekształcona została w Muzeum Kultury Łemkowskiej – mini skansen. Obecnie w skład ekspozycji muzealnej wchodzą: Chyża – zbudowana w 1860 roku (do 1901 roku, jako chałupa kurna): Sień – prezentowane są tu przedmioty codziennego użytku, m.in. żarna, wagi, narzędzia stolarskie; Izba – stare meble, piec z kapą i zapieckiem, naczynia gliniane i żeliwne, sprzęt kuchenny; Kancelaria pisarza wiejskiego – biuro pisarza, dokumenty, zdjęcia; Przybudówka – wystawa szewska – warsztat wiejskiego szewca; Komora – wystawa narzędzi tkackich, warsztat tkacki; Stajnia – ekspozycja pasterska oraz gospodarska; Boisko – wystawa narzędzi i sprzętu rolniczego. Koniusznia – zgromadzono militaria z czasów I i II wijen światowych.

Świetlica wiejska – pełni funkcje wystawowe (malarstwo, rzeźba), znajduje się tutaj również biuro Muzeum z bogatym zestawem publikacji. Kuźnia – pochodzi z Zyndranowej, wewnątrz palenisko z miechem, kowadło i zestaw narzędzi kowalskich. Kaplica – rekonstrukcja typowej łemkowskiej kaplicy z XIX/XX wieku, wewnątrz ołtarzyk z figurami i obrazami świętych. Wiatrak – przeniesiony z Wapiennego, posiada kompletny mechanizm. Mała karczma – prowadziła m.in. wyszynk piwa, klientów obsługiwano przez okienko z ladą. Chlewik – chlewik na świnie, owce i kury – obecnie pełni rolę magazynku na sprzęt gospodarski. Pawilon wystawowy – wybudowany w 2011 roku ze środków Unii Europejskiej.

Znajdują się tu wystawy: stroi ludowych, rzeźby, pisanek, starych fotografii, malarstwa, twórczości Iwana Rusenki oraz eksponatów sakralnych i liturgicznych. Na piętrze budynku zorganizowano biuro muzeum, bibliotekę oraz salkę audiowizualną do spotkań i prezentacji. Na terenie zagrody muzealnej znajdują się również obiekty: pomnik ku czci ofiar Talerhofu i obozu w Jaworznie, odbudowany po zniszczeniu pomnik żołnierzy poległych w walkach o Przełęcz Dukielską w 1944 roku, ściana krzyży z nieistniejących już cerkwi (tzw. łemkowska ściana płaczu), żuraw studzienny, konstrukcja traka (piły), figury i krzyże przydrożne, tablice upamiętniające znanych Łemków: Epifana Drowniaka (Nikifora), Iwana Rusenka i Wołodymyra Chylaka.

Zabytkowe obiekty na terenie Muzeum pochodzą z końca XIX wieku. Oryginalne jest ich wyposażenie: meble, wyroby rzemiosła, stroje, dzieła sztuki ludowej, sprzęty i narzędzia rolnicze. W budynku koniuszni znajduje się wystawa historyczna – głownie militaria i pamiątki z okresów I i II wojny światowej.

Źródło: https://bieszczady.land