Lachy śląskie

Słowo Lachy / Lasi na Podkarpaciu i w Małopolsce oznacza ogólnie ludność mieszkającą pomiędzy terenami górskimi a nizinnymi. Przyjęło się, że określa ono Polaków w językach i gwarach wschodniosłowiańskich. Nazwy Dolanie / Dolacy wskazują na ich położenie na dole, poniżej najwyższych gór.

Lasi Śląscy to grupa etnograficzna zajmująca tereny nizinne, położone w północno- zachodniej części Śląska Cieszyńskiego. Ścisłe wyznaczenie zajmowanych przez Lachów terenów jest niezwykle trudne z uwagi na brak dostatecznych materiałów źródłowych oraz niewystępujące obecnie poczucie tożsamości etnograficznej grupy. Wśród czynników, które wpłynęły na ten stan należy wymienić: intensywne przenikanie się elementów kulturowych na obszarze pogranicza jakim jest Śląsk Cieszyński oraz intensywną urbanizację wskazanych obszarów, która w znacznym stopniu przyniosła zanik tradycyjnej, lokalnej kultury. Zachowane źródła etnograficzne, zarówno w postaci artefaktów, jak i opracowań naukowych są szczątkowe.

Dzieje osadnictwa na terenach zamieszkałych przez Lachów Cieszyńskich sięgają bez mała 800 tys. lat p.n.e. Społeczności rolnicze zamieszkały tu w czwartym tysiącleciu p.n.e., a osiedla na w tzw. Starym Cieszynie i na Górze Zamkowej w Cieszynie pojawiły się w okresie 1300 – 400 r. p.n.e. Później widać tu wpływy celtyckie i przebiegają liczne szlaki handlowe, które ukształtowały kulturę tych stron.

Głównym typem zajęć Lachów Śląskich było rolnictwo, które rozwijało się za sprawą dobrych warunków środowiskowych. Od połowy XIX wieku rozwój ośrodków przemysłowych, w tym hutniczych i górniczych na tym obszarze oraz sąsiednim Górnym Śląsku, znacznie wpłynął na typ prowadzonej gospodarki oraz tryb życia. Przejście ludności z rolnictwa do pracy najemnej w przemyśle przyniósł zanik rodzimej kultury ludowej. Proces ten dodatkowo kształtowany był również napływem społeczności egzogamicznej szukającej pracy w przemyśle, co przekładało się na utratę lokalnego dziedzictwa i tożsamości. Istotnym czynnikiem pogłębiającym ten stan był podział Śląska Cieszyńskiego w 1920 roku, który rozdzielił granicą państwową społeczność regionu. Znaczna część Lachów znalazła się poza obszarem Polski, w ówczesnej Czechosłowacji, na obszarze nazywanym Zaolziem.